Бастапқы кезде жөпшенді білінбейтін баланың жан тұрмысы бала өскен сайын бірте-бірте біліне бастайды. Сондықтан баланың дене тәрбиесі мен жан тәрбиесін қатар алып бару керек. Қатар алып бару емес, бала өскен сайын тәрбиеші күшінің көбін баланың жан тәрбиесіне жұмсай беруге міндетті. Тегінде берік ұғу керек: адамның қымбат нәрсесі де, жұмбақ нәрсесі де сол – жан. Қиын […]
Толығырақ
Тісеу – баланың дене тұрмысында зор өзгеріс. Жас иекті жарып бірінші тісі 6–8 ай арасында шығады. Иекте тамыр көп болғандықтан, тістей бастағанда бала әжептәуір ауырады. Ұйқысы тынышсыз, бас-аяғы ыстық болады. Аузынан сілекей шұбырады. Бала әлсін-әлсін қолын аузына сала береді. Мұндай уақытта баланы таза ауа, серуенге жиі шығару керек. Жылы суға жиі-жиі шомылдыру керек. Балаға тісі […]
Толығырақ
Ұйқысы тыныш болу үшін баланы көзді шағылыстыратын жарығы жоқ, құлақты жаратын айғайы жоқ жерде ұйықтату керек. Әсіресе кенет айқай болмасын. Баланың тыныш ұйықтауына себеп болатын бір нәрсе – баланы белгілі бір уақытта ұйықтату. Және баланы жаратылыстың өзі ұйқы үшін белгілеген уақытында яғни түнде ұйықтату керек. Баланы түнде ұзақ ояу отырғызу дұрыс емес. Баланы тамақ берісімен […]
Толығырақ
Педагогика ғалымдары бала бөлеуге атымен қарсы. Баланың дұрыс өсуіне, қаны жүруіне, асы сіңуіне кесел деп көп дәлелдер көрсетеді. Бұл дәлелдердің салмақты екендігіне талас жоқ. Бірақ қазақ тұрмысы көзінен қарағанда бөлеуден безуге бола қоймас. Көшпелі абыр-сабыр тұрмыста бөлеудің пайдасы да болып шығар. Әңгіме бөлей білуде. Тас қылып бөлеп тастасаң, қанын тоқтатпақ түгіл, жанын да шығарып аларсың. […]
Толығырақ
Екі жасар баланың денесі әжептәуір берік болады. Сондықтан бұл жаста балаға бірте-бірте ет, нан сықылды күшті ас беруге мүмкін. Ет бергенде жеңілінен бастау керек. Ешкі, қой, сиыр еті. Жылқы еті ауыр. Оны 2-3 жасар балаға бермеген дұрыс болар. Баланың асқазанына лайық нан – бидай ұнынан пісірілген нан. Балаға май ішкізу тіпті дұрыс емес. Кәмпит, пряник, […]
Толығырақ
Күзетшілер оянды ерте ақырып, Шай алуға тұтқындарды шақырып. Бейшаралар уқалай көзін жүгірді Тастаған ғой тізесін әбден батырып. Шуласып жүр айт құттықтап жиылып, Құтылсақ деп іштерінен сиынып, «Он екі айда бір келген шәриф айт күнін Өткізбедік шадлықпен» деп күйініп. Ac қадірін қайдан білсін қарны тоқ? Бос адамда тұтқын үшін қайғы жоқ. Қатын-бала, дос-жарымен мәз болып, Ойнап-күліп, […]
Толығырақ
Бұл сұрауға жұрттың көбі ойланбай-ақ «болмайды» деп жауап береді. Мұндай жауап дұрыс емес, жұлдыздарды күндіз көруге болады. Ашық түнде аспан толған шым-шытыр жұлдыз. Құралсыз қарағанда аспанда көзімізге көрінетін жұлдыздың саны, білгіштердің айтуынша, бес мың жарым шамасындай. Жұлдыздар екі түрлі. Бірі – қозғалмайтын жұлдыздар. Бұларды шын жұлдыз деп атайды. Шын жұлдыздардың өзінен шығатын жарығы болады. Күн […]
Толығырақ
Некий монах, воображавший себя праведником, сказал на одном собрании мудрецу Лукпану: – Грех, что вы лечите больных. Бог посылает смерть, несчастья, вы же ищете средства избавления от них, что, по моему разумению, есть сопротивление воле божьей. Лукпан ответил: – Если это верно, то принесите книгу, в которой написано так. И если это будет такая книга, […]
Толығырақ
Петербордан жоғары Архангельский деген губерне бар. Соның көп жері сазды болып, шөп шықпайды, мүкі шығады. Онда самоиед деген жұрттың күн көретіні бұғының бір түрлі тұқымы. Ол бұғының мүйізі тармақ-тармақ, жалпақ болады. Үлкендігі тайдай, жүні қара бурыл, жасаған сайын ағара-ағара, ақырында ақ боз болып кетеді. Еркегі жыл сайын мүйізін тастайды. Ұрғашысының да мүйізі болады, бірақ еркегінікінен […]
Толығырақ
Иттің тұқымдасы түрлі-түрлі. Мысықтай кішкене тұқымнан бастап, өгізшедей үлкен тұқымы мен екі арасында толып жатқан түрлі тұқымдары бар. Түрлі тұқымын адам түрлі орынға ұстайды. Біреулерін қора күзетуге, біреулерін аңға қосуға, біреулерін аң іздетуге, біреулерін суға құлағандарды құтқарып алуға, біреулерін көлік орнына жегуге, біреулерін ұры таптыруға ұстайды. Иттің түрлі тұқымы – жалғыз үлкен кішілігімен емес, тұлғасымен, […]
Толығырақ